مطالع – صائب تبریزی

ذات حق را چون توان در این جهان ادراک کرد؟ در مکان چون لامکانی را توان ادراک کرد؟

دل به صحبت ذوق خلوت دیده را در بند نیست این نهال خوش ثمر را حاجت پیوند نیست

در دل معشوق جای خود ادب وا می کند بهله از کوتاه دستی بر کمر جا می کند

داستان عمر طی شد حرف او آخر نشد برگریزان زبان شد گفتگو آخر نشد

حسنت هلال را به سر آسمان شکست می خواست چله (را) بنشاند، کمان شکست

چون سویداست نهان در دل شب کوکب ما خط بیزاری صبح است سواد شب ما

چنین از می گر آن سیب زنخدان لاله گون گردد سرانگشت سهیل از زخم دندان جوی خون گردد

جای برگ گل به بستر اشک رنگینم بس است شعله آواز بلبل شمع بالینم بس است

تا مسیحا رفت از عالم دل خرم نماند سوزنی کز دل برآرد خار در عالم نماند

پند ارباب خرد پنبه گوش است مرا ناله نی حدی محمل هوش است مرا

به هر کس آسمان شد مهربان بیچاره می گردد چو گل را باغبان بندد کمر آواره می گردد

به دست من کمر نازک تو چون آید؟ مگر مرا ز کف دست مو برون آید

بزرگان را به تعلیم کسی حاجت نمی باشد ادیبی اهل دولت را به از دولت نمی باشد

باز سرمشق جنونم خط نازک رقمی است که دو نیم است ز عشقش دل هر جا قلمی است

آن که لب باز از سر رغبت به غیبت می کند حلقه ذکر خدا را طوق لعنت می کند

از شراب لاله گون همت دوبالا می شود هر که نوشد آب این سرچشمه رعنا می شود

از توست آنچه می دهی آن را به دیگران از دیگری است هر چه گره می زنی بر آن

یوسف از بی مهری اخوان به چاه افتاده است بی حسد نبود برادر گر پیمبرزاده است

هر که برگش بیش، وقت مرگ لرزد بیشتر از پریشانی گل صد برگ لرزد بیشتر

نگردم چون سبو غافل ز حفظ آبروی خود ز غیرت دست خود پیوسته دارم بر گلوی خود

می گشاید ذکر بر رویت در الله را نیست جز این حلقه دیگر حلقه آن درگاه را

من آن سیلم که منزل پیش راه من نمی گیرد غبار از گرم رفتاری مرا دامن نمی گیرد

ما نه امروز ز گلگشت چمن سیر شدیم غنچه بودیم درین باغ که دلگیر شدیم

گرفتم سال را پنهان کنی، با مو چه می سازی؟ گرفتم موی را کردی سیه، با رو چه می سازی؟

که جز من می تواند تا مرا گرم سخن دارد؟ که در آیینه طوطی گفتگو با خویشتن دارد

قرار نیست دمی چون شرار، خرده جان را چه حاجت است به طبل رحیل ریگ روان را؟

عمر عزیز قابل سوز و گداز نیست این رشته را مسوز که چندان دراز نیست

عالمی را لعل او مست از شراب ناب کرد چشمه حیوان همین یک خضر را سیراب کرد

شوخی راز محبت می شکافد سینه را آب این گوهر به طوفان می دهد گنجینه را

زینهار از درد و داغ عشق روگردان مشو بر چراغان تجلی آستین افشان مشو

ز ماه نوگشاد عقده دلها نمی آید گره وا کردن از یک ناخن تنها نمی آید

ز بی دردی پر و بال طلب از کار می ماند ز پای خفته دامن در ته دیوار می ماند

دیده هر کس که از اشک ندامت تر شود راست هر مژگان او سرو لب کوثر شود

دل چو روشن گشت در غمخانه دنیا ممان خرمن خود را چو کردی پاک در صحرا ممان

(در خموشی لب من چهره گشای رازست پشت این آینه از ساده دلی غمازست)

داغدار عشق را نور و صفای دیگرست در نظرها سنگ آتش را جلای دیگرست

خال تو سوخت جان من غم سرشته را آه است خوشه، دانه آتش برشته را

حاصل دنیا و بال جان فارغبال توست هر چه در کشتی شکستن با تو ماند آن مال توست

چنان که مهر خموشی سپند آفتهاست نفس درازی بیجا کمند آفتهاست

جان دگر ز بوسه دلدار یافتم عمر دوباره از دو لب یار یافتم

تا گوهر ذات تو نهان زیر زمین شد گردون چو نگین خانه افتاده نگین شد

پهلو تهی ز ناوک آن دلربا مکن در استخوان مضایقه با این هما مکن

به هر رنگی که باشد دل، همان صورت جهان گیرد بهار از زردی آیینه، سیمای خزان گیرد

به دست چون شکن زلف او شمار کنم مگر ز عقده دل سبحه اختیار کنم

برنیایی خوش به اهل فکر، ناخوش هم مباش گر سخن کش نیستی باری سخن کش هم مباش

با خود پرداز از منزل طرازی که خودسازی به است از خانه سازی

اگر مهر خموشی زان لب شیرین بیان خیزد سبک چون پنبه سنگینی ز هر گوش گران خیزد

از سفر با رخ افروخته جانان آمد رفت چون ماه و چو خورشید درخشان آمد

از ترحم حسن جولان می نماید در نقاب ساقی از بی ظرفی ما می کند در باده آب

آب حیات آتش رخساره ها می است باد مراد کشتی می نغمه نی است