مطالع – صائب تبریزی

هر که برگش بیش، وقت مرگ لرزد بیشتر از پریشانی گل صد برگ لرزد بیشتر

نگردم چون سبو غافل ز حفظ آبروی خود ز غیرت دست خود پیوسته دارم بر گلوی خود

می گشاید ذکر بر رویت در الله را نیست جز این حلقه دیگر حلقه آن درگاه را

من آن سیلم که منزل پیش راه من نمی گیرد غبار از گرم رفتاری مرا دامن نمی گیرد

ما نه امروز ز گلگشت چمن سیر شدیم غنچه بودیم درین باغ که دلگیر شدیم

گرفتم سال را پنهان کنی، با مو چه می سازی؟ گرفتم موی را کردی سیه، با رو چه می سازی؟

که جز من می تواند تا مرا گرم سخن دارد؟ که در آیینه طوطی گفتگو با خویشتن دارد

قرار نیست دمی چون شرار، خرده جان را چه حاجت است به طبل رحیل ریگ روان را؟

عمر عزیز قابل سوز و گداز نیست این رشته را مسوز که چندان دراز نیست

عالمی را لعل او مست از شراب ناب کرد چشمه حیوان همین یک خضر را سیراب کرد

شوخی راز محبت می شکافد سینه را آب این گوهر به طوفان می دهد گنجینه را

زینهار از درد و داغ عشق روگردان مشو بر چراغان تجلی آستین افشان مشو

ز ماه نوگشاد عقده دلها نمی آید گره وا کردن از یک ناخن تنها نمی آید

ز بی دردی پر و بال طلب از کار می ماند ز پای خفته دامن در ته دیوار می ماند

دیده هر کس که از اشک ندامت تر شود راست هر مژگان او سرو لب کوثر شود

دل چو روشن گشت در غمخانه دنیا ممان خرمن خود را چو کردی پاک در صحرا ممان

(در خموشی لب من چهره گشای رازست پشت این آینه از ساده دلی غمازست)

داغدار عشق را نور و صفای دیگرست در نظرها سنگ آتش را جلای دیگرست

خال تو سوخت جان من غم سرشته را آه است خوشه، دانه آتش برشته را

حاصل دنیا و بال جان فارغبال توست هر چه در کشتی شکستن با تو ماند آن مال توست

چنان که مهر خموشی سپند آفتهاست نفس درازی بیجا کمند آفتهاست

جان دگر ز بوسه دلدار یافتم عمر دوباره از دو لب یار یافتم

تا گوهر ذات تو نهان زیر زمین شد گردون چو نگین خانه افتاده نگین شد

پهلو تهی ز ناوک آن دلربا مکن در استخوان مضایقه با این هما مکن

به هر رنگی که باشد دل، همان صورت جهان گیرد بهار از زردی آیینه، سیمای خزان گیرد

به دست چون شکن زلف او شمار کنم مگر ز عقده دل سبحه اختیار کنم

برنیایی خوش به اهل فکر، ناخوش هم مباش گر سخن کش نیستی باری سخن کش هم مباش

با خود پرداز از منزل طرازی که خودسازی به است از خانه سازی

اگر مهر خموشی زان لب شیرین بیان خیزد سبک چون پنبه سنگینی ز هر گوش گران خیزد

از سفر با رخ افروخته جانان آمد رفت چون ماه و چو خورشید درخشان آمد

از ترحم حسن جولان می نماید در نقاب ساقی از بی ظرفی ما می کند در باده آب

آب حیات آتش رخساره ها می است باد مراد کشتی می نغمه نی است

هر که با بی نسبتان گردد طرف، دیوانه است روی گردانیدن اینجا حمله مردانه است

نلرزد چون دل از دهشت چو برگ بیدپیران را؟ که عینک هست میزان قیامت دوربینان را

نجست ناوک آهی درست از شستم به غبغب هدفی آشنا نشد دستم

موی سفید ریشه آه ندامت است پیری خمیرمایه چندین کدورت است

ما را کنار و بوس توقع ز یار نیست دریای بی قراری ما را کنار نیست

گردون سنگدل نبود مرد جنگ ما پروای تیغ کوه ندارد پلنگ ما

کیم، به وادی فقر و سلوک نزدیکی چو تیغ کرده قناعت به آب باریکی

کجا اندیشه عقباست عقل ذوفنونت را؟ که دارد فکر نان و جامه بیرون و درونت را

عمر گویی است سبک، قامت خم چوگانش که به یک زخم برون می برد از میدانش

طول امر از دل چه خیال است برآید؟ این ریشه ازین خاک محال است برآید

شکر را نی به ناخن می کند دشنام تلخ تو به شور حشر چشمک می زند بادام تلخ تو

زهی ز روزن داغ تو روشنایی دلها شکست طرف کلاه تو مومیایی دلها

ز شرم افزون توان گل از عذار دلستان چیدن خوشا باغی که گل از باغبانش می توان چیدن

ز اهل عقل همواری به مجنونان فزون تر کن به ترخانان درگاه الهی با ادب سر کن

دیدار یار در گره چشم بستن است بند نقاب او ز دو عالم گسستن است

دل از سفید گشتن مو ناامید شد عالم سیه به چشمم ازین پی سفید شد

در حفظ آن کسی که ز می بی خبر شود هر برگ تاک، دست دعای دگر شود

خموش هر که شد از قیل و قال وارسته است نمی زنند دری را که از برون بسته است