مطالع – صائب تبریزی

تن گران و جان نزار و دل کباب است از طعام غفلت از خواب است و خواب از آب و آب است از طعام

پیش سایل چه ضرورست بپا برخیزند؟ از سر مال به تعظیم گدا برخیزند

بی تائمل هر که در محفل سخن پرداز شد چون زبان آتشین شمع، خرج گاز شد

به زور خرده جان را نگاه نتوان داشت به مشت ریگ روان را نگاه نتوان داشت

بگذار شود زیر و زبر جسم گران را تا چند عمارت کنی این گور روان را؟

بخت با ما بر خلاف راه مقصد می رود پای خواب آلود هر راهی که خواهد می رود

ای شانه زلف و کاکل دلدار نازک است باریک شو که رشته این کار نازک است

از نمدپوشان زبان طعن را کوتاه دار کز نمد سالم نمی آید برون دندان مار

از خموشی ما ز دست هرزه نالان رسته ایم ما در منزل به روی خود ز بیرون بسته ایم

از اشک برد راه به کوی تو نظاره در بحر کند سیر معلم به ستاره

(هر که خاموش شد از اهل بیان است اینجا هر که انداخت سپر تیغ زبان است اینجا)

نوشها درج است در نیش عتاب آلودگان پشه دارد حق بیداری به خواب آلودگان

نخلی که سرکشی نکند پایمال باد! خون گل پیاده به گلچین حلال باد!

می رسد هر دم مرا از نوخطان نیش دگر ریش هیهات است گردد مرهم ریش دگر

مخور فریب محبت ز ناله همه کس مشو چو شیشه می هم پیاله همه کس

گوش ناقص طینتان را پرده انصاف نیست زین سبب در جام معنی جز می ناصاف نیست

گر چه در راه سخن کرده است از سر پا قلم سرنیارد کرد از خجلت همان بالا قلم

کجا سرپنجه خورشید گیرد جای دست تو؟ به غیر از بهله دستی نیست بر بالای دست تو

غم به آه از سینه افگار برمی آوریم ما به نیش عقرب از دل خار برمی آوریم

عرق فشان رخ خود از شراب ساخته ای ستاره روی کش آفتاب ساخته ای

صبح وصل است و مرا حال چنین می گذرد شب آدینه مستان به ازین می گذرد

شانه با صد دست از بست و گشادش درهم است قفل وسواسی که می گویند، زلف پر خم است؟

زشت رو چون سازد از خود دور خوی زشت را؟ لازم افتاده است خوی زشت، روی زشت را

ز خط اندیشه نبود چهره آن سرو قامت را نمی پوشد حجاب ابر خورشید قیامت را

روزگاری شد دل افسرده دارم در بغل جای دل چون لاله خون مرده دارم در بغل

دلم چون برگ بید از حرف بی هنگام می لرزد چو عقل طفل بیند بر کنار بام، می لرزد

در کهنسالی ز نسیان شکوه کفر نعمت است هر چه از دل می برد یاد جوانی رحمت است

دایم دلم از دخل نفهمیده غمین است دخلی که مرا هست درین شهر، همین است

خط در دل روشن گهران مهر فزاید در آینه ها نقش نگین راست نماید

حسن از حجاب، غصه و تشویش می خورد شهباز چشم بسته دل خویش می خورد

چه حاصل کز غزالان بزم رنگین است مجنون را؟ سگ لیلی به از آهوی مشکین است مجنون را

چشمم ز پهلوی دل دیوانه پر شده است از دست شیشه ام دل پیمانه پر شده است

تقصیر میانش ز خم و پیچ ندارد حرفی است که گویند الف هیچ ندارد

پیر را قامت خم سوی عدم راهبرست این کمانی است که از تیر سبکسیرترست

بی تائمل به مقامی دل غافل نرسد هر که نشمرده نهد گام به منزل نرسد

به روی نرم، کار از اهل دنیا برنمی آید که بی آهن شرار از سنگ خارا برنمی آید

بس که سرزد شکوه رزق از لب گویای تو شد دل گندم دو نیم از بدگمانی های تو

باده لعلی ز لعل و شیشه از کان خوشترست بی تکلف شیشه می از بدخشان خوشترست

اول و آخر الله ازان آه بود که ازو آه نصیب دل آگاه بود

از گرانخوابی چو چشم دام آزادیم ما غفلت ما نیست غفلت، خواب صیادیم ما

از حیات آنچه ترا صرف به طاعات شود چون رسد وقت، شفیع همه اوقات شود

آب حیوان با لب لعل تو خون مرده ای است پیش تمکین تو حیرت آهوی رم خورده ای است

هست با قد دو تا برگ اقامت ساختن زیر دیوار شکسته رخت خواب انداختن

نیست پروای کدورت دل بی کینه ما را زنگ پیراهن تن می شود آیینه ما را

ناز آن لبها ز خط از قدردانی می کشم از سیاهی ناز آب زندگانی می کشم

می کند آتش زبان دفع گزند خویشتن مصرع برجسته خود باشد سپند خویشتن

مخالفت نبود در جهان تنهایی من و ملازمت آستان تنهایی

گل گلاب از هرزه خندی شد درین نیلی حصار خنده بیجاست برق گریه بی اختیار

گر باغبان زکات زر گل برون کند باد خزان طراوت گلشن فزون کند

کجا چشم بد از دود سپندم در گزند افتد؟ به بخت من گره در کار آتش از سپند افتد