مختارنامه – عطار نیشابوری

زلف تودگر ز دست نگذارم من تا بو که دل از شست برون آرم من گویم که دلِ مرا چراندهی باز گوئی که برو دلِ…

زان روز که حسنت علم عشق افراخت هر چیز که دید پردهٔ روی تو ساخت دادی همه را به یکدگر مشغولی تا با تو کسی…

روزی که به دریای فنا در تازم خود را به بُنِ قعر فرو اندازم ای دوست مرا سیر ببین اینجا در کانجا هرگز کسی نیابد…

رازی که دل من است سرگشتهٔ آن وز خون دو دیده گشتم آغشتهٔ آن تا کی به سر سوزن فکرت کاوم سِرّی که کسی نیافت…

دوشم غم تو وداع جان میفرمود برکندن دل ازین جهان میفرمود پا بر زبر جهان و جان بنهادم یعنی که غم توام چنان میفرمود

دل، مست بتی عهدشکن دارم من با او به یکی بوسه سخن دارم من گفتم «شکری» گفت که تعجیل مکن بشنو سخنی که در دهن…

دل شیوهٔ عشق یک نفس باز نیافت دل خون شد و راه این هوس باز نیافت سرگشتهٔ عشق شد که در عالم عشق سررشتهٔ عشق…

دل را ز غمت بی سر و پا میدارم وز خلق جهان چشم ترا میدارم در شادی و غم چون به غمم شادی تو هر…

دل خستهٔ سال و بستهٔ ماه نماند فانی شد و از نیک و بد آگاه نماند از بس که فرو رفت به اندیشهٔ تو اندیشهٔ…

درویشی را به هر چه خواهی ندهم وین ملک به ماه تا به ماهی ندهم چون صحت و امن و لذت علمم هست تنهای را…

دردا که ز بی نشان نشانم نرسید وز بحر عیان عین عیانم نرسید عمری من تشنه بر لب دریایی بنشستم و قطرهای به جانم نرسید

در واقعهای سخت عجب افتادم گه می مردم صریح و گه میزادم دانی ز چه خاست این همه فریادم کامد یادم آنچه نیاید یادم

در قرب تو گر هست دل دیوانهست جان را طمع وصال تو افسانهست چون هرچه که هست در تو میباید باخت سبحان الله! این چه…

در عشق رخت چون رخ تو بیشم نیست قربان تو گردم که جز این کیشم نیست بردی دل من به زلف و بندش کردی زانست…

در عشقِ تو عقل و سمع میباید باخت مردانه میان جمع میباید باخت من غرقهٔ خون چو لالهٔ سیر آبی سر در آتش چو شمع…

در عشق تو از نفع و ضرر نندیشم چون شمع ز سوزِ پا و سر نندیشم چون هیچ دگر نیست مرا جز غم تو تا…

در راه طلب مرد بهمت باید یک یک جزوش نقطهٔ حکمت باید ور روی نمایدش جمالی که مپرس چشمش به ادب دلش به حرمت باید

در حبسِ وجود از چه افتادم من کز ننگِ وجود خود بیفتادم من چون من مردم به صد هزاران زاری از مادرِ خویشتن چرا زادم…

در آرزوی چشمهٔ حیوان مردم وز استسقا درین بیابان مردم چون دانستم که زندگی دردسرست خود راکشتم به درد و حیران مردم

خوش خوش بربود نیکوئی تو مرا در کار کشید بدخوئی تو مرا تلخی تو نیست شوربختی من است شیرینی آن ترش روئی تو مرا

خواهی که ز پرده محرم آیی بیرون، در پرده نشینی و کم آیی بیرون، چون موی که از خمیر بیرون آید، از هژده هزار عالم…

چون وصل نیامد به کسی اولیتر بی همنفسی هر نفسی اولیتر چون نیست به وصل او رسیدن ممکن در هجر گریختن بسی اولیتر

چون هر مویم نوحه گر آید بی تو وز هر سویم ناله برآید بی تو گلگون سرشکم که همی تازد تیز ای بس که به…

چون نیست امید غمگسارم نفسی پس من چکنم با که برآرم نفسی تا دور فتادهام ازان شمع چو گل چون شمع سرِ خویش ندارم نفسی

چون مرغ دلم به دام هستی در شد چندانکه طپید بند محکم تر شد وز بی صبری و بی قراری جانم از بس که بسوخت…

چون کس بنداند آنچه من دانم ازو خواهم که کنم حیله و نتوانم ازو صد گونه بلا اگر به رویم بارد آن روی ندارم که…

چون شمع ز سوختن دمی دم نزنم تا دست در آن کمند پُر خم نزنم ور توبه کنم ز عشقِ تو ننشینم تا همچو سر‍…

چون دوست به دست روح، پیغامم داد بالای دو کون برد و آرامم داد کاری که درون پرده انجامم داد از لطف برون پرده هم…

چون حاضر غایبی فغان بر چه نهم چون از تو نشان نیست نشان بر چه نهم آخر چو تو با منی و من با تو…

چون بیخبرم که چیست تقدیر مرا دیوانگی آورد به زنجیر مرا چون کار به علّت نکنی با بد و نیک ترکِ بد و نیک گیر…

چندین در بسته بی کلیدست چه سود کس نام گشادن نشنیدست چه سود پیراهن یوسف است یک یک ذرّه یوسف ز میانه ناپدیدست چه سود

چندان که ز عالم پس و پیشش دیدم آن خویش ندیدمش که خویشش دیدم در عمر دراز آن چه بدیدم یک بار گویی که هزار…

جز بیذاتی لایق درویشان نیست جز بیصفتی در صفت ایشان نیست تو نیز ز هر دو کون درویش بباش کاین راه رهِ عاقبت اندیشان نیست

جانی است درین راه خطرناک شده تن زیر زمین ز نیک و بد پاک شده بس رهگذری که بگذرد بر من و تو ما بیخبر…

جانا! غم تو فکند در کوی مرا چون گوی روان کرد به هر سوی مرا گر آه برآرم ازدل پرخونم خونی بچکد از بن هر…

جانا ز میانِ من و تو دست کراست گر شرح دهم چنین نمیآید راست گر من منم، از چه میندانم خود را ور من نه…

جان نتواند ز عشق بر جای بُدن تن نتواند زعشق بر پای بُدن کاری عجب اوفتاد ما را با تو نه روی گریختن نه یارای…

جان دردو جهان کسی بجای تو نداشت دل دیده براه، جز برای تو نداشت یا رب سگ نفس را به صد درد بسوز کاین ناکس…

تن، سایهٔ جان رنج پروردهٔ ماست جان، گنج تن بهم برآوردهٔ ماست از سایهٔ خویش در حجابیم همه کز ما ما را سایهٔ ما پردهٔ…

تاکی بی تو زاری پیوست کنم جان را ز شراب عشق تو مست کنم گاهی خود را نیست و گهی هست کنم وقت است که…

تا کی هنر خویش پدیدار کنی بنشینی و پوستین اغیار کنی چون در قدمی هزار انکار کنی تنها بنشین که سود بسیار کنی

تا کی بینم به هر دمی تیماری تا چند کشم به هر زمانی باری چون عمر شد و ز من نیامد کاری آخر در گیرد…

تا شد دلم از بوی می عشق تو مست هم پرده دریده گشت و هم توبه شکست امروز منم هر نفسی دست به دست از…

تا در بُنهٔ خویش مقام است ترا سودا چه پزی که کارخام است ترا تا صاف نگردد دلت از هر دوجهان دُردی خرابات حرام است…

تا چند ز نیستی و هستی ای دل در هر دویکی مقام ورستی ای دل در بُعد، اگر رونده خواهی بودن به زانکه به قُرب…

تا چشم ز دیدارِ جهان در بستیم وز بهرِ گریختن میان دربستیم خوردیم غمِ عشق و فغان دربستیم چون اهل ندیدیم زبان دربستیم

تا با تو، تویی بود، کجا گیری تو از کس سخنی به صدق نپذیری تو هر لحظه که بیحضور او خواهی بود کافر میری آن…

پیمانهٔ خاک گشت آن چشمهٔ نوش وان چشمهٔ خورشید باستاد زجوش مانندهٔ مرغ نیم بسمل بدریغ لختی بطپید و عاقبت گشت خموش

پروانه به شمع گفت چند افروزی خوش سوزی اگر سوز ز من آموزی هر لحظه سری دگر برآری در سوز ای شمع برو که سرسری…

بی عشق تو زیستن دریغم آید جز از تو گریستن دریغم آید چون نیست ز نازکی ترا تاب نظر در تو نگریستن دریغم آید