مختارنامه – عطار نیشابوری

ای گوهر کانِ فضل و دریای علوم وز رای تو دُرِّ دُرجِ گردون منظوم بر هفت فلک ندید و در هشت بهشت نُه چرخ، چو…

ای صبح! هزار پرده در پیش انداز وان جمله بدین عاشق دل ریش انداز امشب شب خلوت است ما را بمژول هر تیغ که برکشی…

ای صبح بجز نام تو را صادق نیست زیرا که دلت چون دلِ من عاشق نیست چون تو ز خورشید پشت گرم میداری با خنده…

ای شمع! برو که سوختن حدّ من است مقبول نیی که سوز تو ردّ من است تو میسوزی به درد و من مینالم پس سوز…

ای روح! تویی به عقل موصوف آخر عارف شو و ره طلب به معروف آخر چون باز سفید دست سلطانی تو ویرانه چه میکنی تو…

ای دل نه به کفر ونه به دین خواهی مرد بیچاره تو ای دل! که چنین خواهی مرد نه در کفری تمام ونه در دین…

ای دل بندی بس استوارت افتاد ناخورده می عشق، خمارت افتاد اندیشه نمیکنی و درکار شدی باری بنگر که با که کارت افتاد!

ای جان و دلم به جان و دل مولایت از جای شدم ز عشق یک یک جایت تو شمعِ منی و منْت پروانه شدم جز…

ای پاکی تو منزّه از هر پاکی قُدُّوسی تو، مقدّس از ادراکی در راهِ تو، صد هزار عالم، گردی در کوی تو، صد هزار آدم،…

ای بس که دلم بر در تو خون بگریست و آواز نیامد ز پس پرده که کیست گر در من دلسوخته خواهی نگریست گر خواهم…

ای آن که در این ره صفتاندیش نهای بیخویشتنی که عالم خویش نهای هرگز صفت ترا صفت نتوان کرد صورت مکن اینکه صورتی بیش نهای

ای ابر هوای عشق تو بس خون بار وی راه غم تو وادیی بس خونخوار در راه تو از ابر تحیر شب و روز باران…

آنها که ز باغ عشق گل میرُفتند از غیرت تو زیر زمین بنهفتند و آنان که ز وصل تو سخن میگفتند با خاک یکی شدند…

آنجا که سر زلف تو جانها ببرد جانها چو غباری به جهانها ببرد وانجا که لب لعل تو جان باز دهد سرگردانی ز آسمانها ببرد

آن قوم که جامه لاجوردی کردند بر گرد بزرگی همه خردی کردند عمری بامید صاف مردی کردند و آخر همه را مست به دُردی کردند

آن روز که روی دلستان نتوان دید از بینایی نام ونشان نتوان دید او مردم چشم ماست چون میبرود شک نیست که بعد ازین جهان…

آن ذات که جسم و جوهرش اسم بود در جسم مدان که قابل قسم بود فی الجمله یقین بدان که بیهیچ شکی گر جان تو…

آن به که همی سوزی و پیدا نکنی خود را به تکلّف سر غوغا نکنی هر دم گوئی که من چه خواهم کردن چتوانی کرد…

امروز منم وصل به هجران داده سرگشته و روی در بیابان داده چون غواصی دم زدنم ممکن نه پس در دریا تشنگی جان داده

افکند گلابگر ز بیدادگری صد خار جفا در ره گلبرگ طری گل گفت آخر کنار پُر زر دارم تو سنگدلم بینی و بازم نخری

از مرگِ تو هر دمی دگرگون باشم گَه بر سرِ خاک و گاه در خون باشم روزیت ندیدمی بجان آمدمی چندین گاهت ندیدهام چون باشم

از عشقِ خط تو سرنگون میگردم وز خال تو در میان خون میگردم تا روی نمود نقطهٔ خال توام چون پرگاری به سر برون میگردم

از دست بشد تن و توانم چه کنم در حیرانی بسوخت جانم چه کنم آن چیز که دانم که ندانست کسی گویند بدان، من بندانم…

از بس که دلم در بُنِ این قلزم گشت یک یک مویش زِ شور چون انجم گشت دی داشتم از جهان زبانی و دلی امروز…

از بادهٔ عشق تو خماری دارم وز هرچه نه عشقِ تو کناری دارم می در مکش از من سرِ زلفِ تو که من با هر…

یک لحظه که در گفت و شنید آئی تو صد عالم بسته را کلید آئی تو چیزی که پدید نیست،‌آن پنهان است پیداتر از آنی…

یادست ازین هوس بمی باید داشت یا منّتِ دسترس بمی باید داشت گر یک نفس از دلت برآید بی او صد ماتم آن نفس بمی…

وقت است که ساقی سرِ می بگشاید مطرب ره چنگ و دم نی بگشاید تاروی چو خورشیدِ تو نَبْوَد به صبوح کارم به کلیدِ صبح…

هم کار ز دست رفت در بی کاری هم عمر عزیز میرود در خواری تا چون بود این باقی عمرم که نبود از عمر گذشته…

هم بر کف ودود، مُلْک بتوانی راند هم با همه، هم بی همه، بتوانی ماند گر مُهر نهادم ازخموشی بر لب تو نامهٔ سر به…

هر یک ز دگر یک نگران میبینم بر عقل سبک سران گران میبینم چیزی که به چشم دگران نتوان دید گویی که به چشم دگران…

هر قطره به کُنْهِ دُرِّ دریا نرسد هر ذرّه به آفتاب والا نرسد در راه تو جملهٔ قدمها برسید تا هیچکسی در تو رسید یا…

هر روز حجاب بیقراران بیش است زان، درد من از قطرهٔ باران بیش است زینجا که منم تا که بدانجا که منم دو کون چه…

هر دل که زحکم رفته فرسوده شود افسوس که فرسودهٔ بیهوده شود زیرا که هر آنچه بودنی خواهد بود گر جهد کنی ور نکنی بوده…

هر چیز تو را همی جمالی دگر است در هر ورقِ حُسن تو حالی دگر است هرناقص را از تو کمالی دگر است مر عاشق…

هر جان که فدای روی اونتوان کرد از ننگ نظر به سوی او نتوان کرد از طرهٔ او سخن توان گفت ولیک انگشت به هیچ…

هان ای دل بیدار بخفتی آخر گفتی که نیوفتم بیفتی آخر ای جان شده عطّار و ز جان آمده سیر بسیار بگفتی و برفتی آخر

نه دل دارم نه چشم ره بین چکنم درمانده نه دنیی و نه دین چکنم نه سوی تو راهست و نه سوی دگران سیلی است…

نفست چه کند چو بند نگشایندش با ره که شود که راه ننمایندش با نفس مکن ستیزه کاین نفس ترا فرمان نبرد تا که نفرمایندش

میپرسیدم دوش ز شمع آهسته کاخر به خوش آیدت بگو ای خسته! گفت آن که مرا به درد من بگذارند تا میسوزم به دردِ خود…

من بیخبر از جان و تنم، اینت عجب! خود میباید خویشتنم، اینت عجب! با خود آیم با دگری آمدهام گویی دگری است آنچه منم، اینت…

مرغ دل من که بود چون شیدایی افتاد ز عشق بر سرش سودایی هر لحظه به صد هزار عالم بپرید اما یک دم فرو نیامد…

مائیم به میخانه شده جمع امشب داده به سماع مطربان سمع امشب برخاسته ازدو کون و خوش بنشسته با شاهد و با شراب و با…

ما روی ز هر دو کون برتافتهایم بس سینهٔ دل به فکر بشکافتهایم از پردهٔ هفتمین دل، یعنی جان بیرون ز دو کون، عالمی یافتهایم

گه لعلِ تو از قند دلم خواهد تافت گه زلفِ تو از بند دلم خواهد تافت از زلفِ درازِ تو دلم میتابد تابش در ده…

گه پیشرو نبرد میباید بود گه پس رو اهل درد میباید بود این کار به سرسری بسر مینشود کاری است عظیم، مرد میباید بود

گل گفت گلابگر چو تابم ببرد در زیرِ جُلَیلِ غنچه خوابم ببرد من میشکفم گلابگر میآید تا بر سرِ آتش همه آبم ببرد

گل بین که گلابِ ابر میدارد دوست وز خنده چو پسته مینگنجد در پوست تا بادِ صبا بر سرِ گل مُشک افشاند مینازد از آن…

گفتم که درین غمم بنگذاری تو خود غم بفزودیم به سر باری تو وین از همه سخت تر که میزارم من وز زاری من فراغتی…

گفتم شب و روز از تو چرا میسوزم هر لحظه به صد گونه بلا میسوزم گفتی که ترا برای آن میدارم تا با تو نسازم…