مختارنامه – عطار نیشابوری

تن پست شد از درد اگر پست نبود جان مست شد از دریغ اگر مست نبود از پای درآمدم که تا چشم زدم ازدست بشد…

تادور فتادهام از آن نادره کار دل گشت به صد پاره و صد شد به هزار من چون شمعم که در فراقِ رخِ یار شب…

تا کی کمرِ عهد و وفا باید بست زنّارم ازان زلفِ دو تا باید بست چون کارِ من از لبِ تو مینگشاید دل در سرِ…

تا کی به هوس چارهٔ بهبود کنیم کان به که خوشی عزمِ سفر زود کنیم چون عمرِ عزیز بود سرمایهٔ ما سرمایه ز دست رفت…

سیر این دل خسته کی شود ازتو مرا ره سوی تو بسته کی شود از تو مرا گر زانکه کشی به قهر بندم از بند…

تا خاک تو گشت غم گسارم بی تو بس خون که ز دیده میببارم بی تو از روی چو گلبرگ و خط سبز تو ماند…

تا چند ز اندیشه به جان خواهم گشت تا کی ز هوس گرد جهان خواهم گشت از بس که درین جهان بدان نزدیکم گویی که…

تا جاندارم گردِ تو میخواهم تاخت میخواهم سوخت و نیز میخواهم ساخت تو شاد بزی که نرد عشقت شب و روز تا من باشم با…

تا از سر‍ زلفت خبرم میماند جان بر لب و خون برجگرم میماند من شمعِ توام که در هوای رخ تو در سوخت تنم تا…

پروانه که شمع دلگشایش افتاد دلبستگی گره گشایش افتاد گردِ سرِ شمع پایکوبان میگشت جان بر سرش افشاند و به پایش افتاد

پروانه به شمع گفت «از روزِ نخست چون کشته شوم بر سرت از عهد درست زنهار به اشکِ خود بشویی تو مرا» شمعش گفتا «شهید…

بی چهرهٔ تو چشم کرادارم من خون میریزی که خونبها دارم من خونی که بریختی چو بگشادی دست در گردن من کن که روا دارم…

بنگر که چه غم بیتو کشیدم آخر تا نیست شدم بیارمیدم آخر گفتی که برس تا به بر من برسی چون در تو رسم چون…

بشکفت گل تازه به بستان ای دوست بر زمزمهٔ هزار دستان ای دوست میدان به یقین که تو بدین دم که دری گر جهد کنی…

برخیز و به بحرِ عشقِ دلدار درای مردی کن و مردانه بدین کاردرای از هر دو جهان چو سوزنی برهنه گرد وانگاه به بحر، سرنگونسار،…

بر درگه حق کراست این عز که تراست وز عالم قدس این مجاهز که تراست حقّا که نیافت هیچ پیغامبرِ حق این منزلت و مقام…

بحری که در او دو کون ناپیدا بود او بود و جز او نمایش سودا بود آن قطره که در جستن آن دریا بود چون…

با عشق تو ملک جاودان میچکنم زنده به توام زحمت جان میچکنم چون هر دو جهان از سر یک موی تو خاست با یک مویت…

اینجا که منم، پردهٔ پندار بسی است وانجا که تویی، پردهٔ اسرار بسی است تا زین همه پردهها که اندر راه است یا در تو…

این درد جگرسوز که در سینه مراست میگرداند گِرِد جهانم چپ و راست عمریست که میروم به تاریکی در و آگاه نیم که چشمهٔ خضر…

ای نرگسِ صفرا زده سودائی تو تر گشته و تازه پیشِ رعنائی تو در هیچ نگارخانهٔ چین هرگز صورت نتوان کرد به زیبائی تو

ای گم شده درحسنِ تو هر دیدهوری گوئی که ز حسنِ خود نداری خبری خلقی به نظارهٔ تو میبینم مست تو از چه نظاره میکنی…

ای عشق توام کار به جان آورده سودای توام موی کشان آورده وردی که به سالها کسی یاد نداشت عشقِ کمرِ تو با میان آورده

ای صبح دمی به خنده بگشای لبی تا باز رهم من از چنین تیره شبی چون از خورشید در دل آتش داری گر درگیرد دَمِ…

ای شمع! تُرا نیست ز سوز آگاهی زیرا که ز سوختن بسی میکاهی مینالم من ز شادی سوز مدام پس عشق درآموز اگر میخواهی

ای رفته و ما را به هلاک آورده وان سرو بلند در مغاک آورده بر خاک تو ماهتاب میتابد و تو آن روی چو ماه…

ای دل غم جان محنت اندیش ببین سرگشتگی خواجه و درویش ببین یک ذره چو استغناء او نتوان دید بی قدری و کم کاستی خویش…

ای دل ای دل غم جهان چند خوری و اندوه به لب آمده جان چند خوری در گوشهٔ گلخنی که پرخوک و سگند این لقمه…

ای خاصیتِ لعل تو جان پروردن تا کی ز سر زلف تو غارت کردن چون من دو هزار عاشق بی سر و بن هر دم…

ای پشت بداده رفته هم روز نخست برخیز که این گریهٔ ابر از غم تست تا ابر بهار خاک پای تو بشست بر خاک تو…

ای اهل قبور! خاک گشتید و غبار هر ذرّه ز هر ذرّه گرفتید فرار این خود چه سرای است که تا روز شمار بی خود…

ای آن که حیا و حلم، قانون تو بود قرآن ز مقام قرب، مقرون تو بود خون تو سزا به صِبْغَةُ الله از انک صبّاغی…

اوّل قدمت دولت انبوه مجوی کاهیت نخست بس بود کوه مجوی گر یک سرِ ناخنت پدید آمد کار در کار شو و به ناخن اندوه…

آنها که در این پرده سرایند پدید از پرده برون همی نمایند پدید چون پرده براوفتد دران دریا خلق غرقه نه چنان شوند کایند پدید

آنجا که زمین را فلکی بینی تو بسیار زمان چو اندکی بینی تو هرگاه که این دایره از دور استاد حالی ازل و ابد یکی…

آن کی آید در اسم، شب خوش بادت! نه جان بود و نه جسم، شب خوش بادت! جز هستی و نیستی نمیدانی تو وان نیست…

آن رفت که گفتمی من از زهد سخن اکنون من و دَردِ نو و دُردی کهن دی سر و بُنِ صومعهٔ دین بودم و امروز…

آن دم که چو بحر کل شود ذات مرا روزن گردد جملهٔ ذرات مرا زان میسوزم، چو شمع، تا در ره عشق یک وقت شود…

آن بهٔ که زخود کرانه بینی خود را تا محرم این ستانه بینی خود را گر هر دو جهان به طبع تو خاک شوند کفرست…

امروز منم عهد مصیبت بسته برخاسته دل میان خون بنشسته چون شمع تنی سوخته جانی خسته امید گسسته اشک در پیوسته

افسوس که روزگارم از دست بشد جان و دل بیقرارم از دست بشد گفتم که به حیله کار خود دریابم چون دریابم که کارم ازدست…

از مرگ تو فاش گشت رازم چکنم چون تو بشدی من به که نازم چکنم ای جان و دلم! بسوختی جان و دلم من بی…

از سرِّ تو هر که با نشان خواهد بود مشغول حضور جاودان خواهد بود گر بی تو دمی برآید از دل امروز فردا غم آن…

از درد منت اگر خبر خواهد بود درمان ز توام درد دگر خواهد بود درمان چکنم درد ترا چون هر روز دردی که ز تست…

از بس که غم دنیی مردار خوری نه کار کنی ونه غم کار خوری سرمایهٔ تو در همه عالم عمریست بر باد مده که غصّه…

از آتشِ عشق چون تو جان افروزی چون شمع نفس نمیزنم بی سوزی عمری است که بی تو جان من میسوزد آخر بر من دلت…

یک روی به صد روی همی باید دید یک چیز، ز هر سوی، همی باید دید پس هژده هزار عالم و هرچه دروست اندر سر…

یا رب ما را راندهٔ درگاه مکن حیران و فروماندهٔ این راه مکن دانم که دمی چنانکه باید نزدیم خواهی تو کنون حساب کن خواه…

وصفت نه به اندازهٔ عقلِ کَهُن است کز وصفِ تو هر چه گفته آمد، سَخُن است در هر دو جهان هر گلِ وصفت که شکفت…

هم راه تن و هم ره جان او گیرد هر ذره که هست در میان او گیرد از خویش چو در هستی او گم گردی…