ابیات پراکندهٔ مثنوی ها- بحر متقارب – عنصری بلخی

بسی خیم ها کرده بود او درست مر این خیم های و را چاره جست

جزیره یکی بد بیونان زمین کروتیس بدنام [و] شهری گزین

دل دمخسینوس شد ناشکیب کخ در کار عذار چه سازد فریب

شمید و دلش موج بر زد ز جوش ز دل هوش و از جان رمیده خروش

نشستند بر گاه ، ماه شاه چه نیکو بود گاه را شاه و ماه

یکی مهره بازست گیتی که دیو ندارد بترفند او هیچ تیو

بصد جای تخم اندر افکند سخت بتندید شاخ برآور درخت

جهان خیره ماند ز فرهنگ او از آن برز و بالا و اورنگ او

ز بس کش بخاک اندرون گنج بود ازو خاک پی خسته (خوسته) را رنج بود

فرو کوفتند آن بتان را بگزر نه شان رنگ ماند و نه فرّ و نه برز

نگاری کزو بت نمونه شود بیارایی او را چگونه شود

ابا ویژگان ماند وامق بجنگ نه روی گریز و نه جای درنگ

بمردن به آب اندرون چنگلوک به از رستگاری به نیروی غوک

جهاندیده‌ای نام او ذی‌فنوس که کردی بر آوای بلبل فسوس

دمان همچنان کشتی مارسار که لرزان بود مانده اندر سنار

فزاینده شان خوبی از چهر ولاف سراینده شان از گلو زند واف

نه از خواب و از خورد بودش مزه نه بگسست از چشم او نایزه

اگر بر سر مرد زد در نبرد سرو قامتش بر زمین پخچ کرد

برو جست عذرا چو شیر نژند بزد دست و چشم ادانوش کند

چنان دان که این هیکل از پهلوی بود نام بتخانه ار بشنوی

ز بس کینه جوی و دژ آهنگ بود فراخای گیتی برو تنگ بود

فلاطوس برگشت و آمد براه بر حجرۀ وامق نیکخواه

نیابد همی کوهکان سیم پاک بکان اندرون گوهرش گشته خاک

بآیین یکی شهر شامس بنام یکی شهریار اندرو شادکام فلقراط نام از در مهتری هم از تخم آقوس بن مشتری

به افرنجه افراطن نامدار یکی پادشاهی بدی کامکار

تو شیری و شیران بکردار غرم برو تا رهانی دلم را ز گرم

درشتی دل شاه و نرمی دلش ندانی هویدا کنی حاصلش

فکندش بیک زخم گردون ز کفت چو افکنده شد دست عذرا گرفت

هر آنجا که پاره شد از در درون شود استواری ز روزن برون

یکی دوستش بود توفان بنام بسی آزموده بنا کام و کام

به پیشش بغلتید وامق بخاک ز خون دلش خاک همرنگ لاک

چو از راستی بگذری خم بود چه مردی بود کز زنی کم بود

ز جوی خورا به چه کمتر بگوی که بسیار گردد بیکبار اوی بیابان از آن آب دریا شود که ابر از بخارش ببالا شود

شب از حملۀ روز گردد ستوه شود پرّ زاغش چو پرّ خروه

نشست و همی راند بر گل سرشک از آن روزگار گذشته برشک

بتندید عذرا چو مردان جنگ ترنجید بر بارگی تنگ تنگ

به آسیب پای و بزانو و دست همی مردم افکند چون پیل مست

چو آمیغ برنا شد آراسته دو خفته سه باشند برخاسته

ز فزیدیوس و ز دیفیریا چه مایه شبه شد به لوقاریا

کزو بتکده گشت هامون چو کف بآتش همه سوخته همچو خف

هزاران بدش اندرون طاق و خم به بجکم درش نقش باغ ارم

بجستند تاراج و زشتیش را بآکج کشیدند کشتیش را

به فرزند باقیست کام پدر به فرزند زنده ست نام پدر نه من کمتر از اندر وسم بمهر نه هارو و نه نیز عذرا بچهر

چو راهی بباید سپردن بگام بود راندن تعبیه بی نظام نقیبان ز دیدن بمانند کند گر ایشان همیشه نباشند غند

زن بد کنش معشقولیه نام نبودش جز از بد دگر هیچ کام

کسی کرد نتوان ز زهر انگبین نسازد ز ریکاشه کس پوستین

همانگه سپاه اندر آمد بجنگ سپه همچو دریا و دریا چو گنگ

بدیشان نبد ز آتش مهر تیو بیک ره برآمد ز هر دو غریو

بود مرد آرمده در بند سخت چو جنبنده گردد شود نیکبخت

چو رفتند سوی جزیرۀ کیوس یکی مرد بدنام او منقلوس