ابیات پراکندهٔ مثنوی ها- بحر متقارب – عنصری بلخی

بر آن راهداران جوینده کام یکی مهتری بد دیانوش نام

بیکّی جزیره که نامش بلاش رسیدند شادی ز دل کرده لاش

چو سر کفته شد غنچۀ سرخ گل جهان جامه پوشید همرنگ مل

زنی مرتن شاه را بد بلا زن بد کنش نام او ماشلا

گرانمایه کاری بفرّ و شکوه برفت و شدند آن بآیین گروه

همی از پس رنجهای دراز به طرطا نیوش اندر آمد فراز

بجوشیدش از دیدگان خون گرم بدندان همی کند از تنش چرم

پدر داده بودش گه کودکی به آذار طوس آن حکیم ذکی به مرگ خداوندش آذار طوس تبه کرد مر خویشتن بر فسوس

چو شب رفت و بر دشت پستی گرفت هوا چون مغ آتش پرستی گرفت

سخنور چو رای روان آورد سخن بر زبان ردان آورد

لب بخت پیروز را خنده ای مرا نیز مرو ای فرخنده ای

ولیکن روانم ز تو سیر نیست دلم چون دل تو بکفشیر نیست

بچشم اندرون دیده از رون اوست بجسم اندرون جنبش از خون اوست

پریچهرگان رزم را دلپسند بپولاد پوشیده چینی پرند

چو میروک را بال گردد هزار برآرد پر از گردش روزگار بکاوید کالاش را سر بسر که داند که چه یافت زرّو گهر برآرندۀ گرد…

سزد ار چه او نیز تکبر کند که شه نیکویی با کسندر کند

مرا هرچه ملک و سپاهست و گنج همی زان تست و ترا زوست خنج

همی گفت و پیچید بر خشک خاک ز خون دلش خاک همرنگ لاک

بدل گفت اگر جنگجوئی کنم بپیکار او سرخ رویی کنم بگریند مر دوده و میهنم که بی سر ببینند خسته تنم

پدر گفت هر مس چرائی دژم نه همچون منی دلت مانده بغم که این آلت من که شد ساخته نگردد همی هیچ پرداخته

درآمد در آن خانۀ چون بهشت بروز رش از ماه اردیبهشت

سپه پهلوان بود با شاه جم بخّم اندرون شاد و خرّم ببم

مرا در دل این بود رای و گمان که کار من و تو بود همچنان کجا پیش از این کار افروتشال که بود الفتیشش هماره…

یکی پادشا بود در نیمروز که از داد دیدی بزرگی و روز بگنج اندرش ساخته خواسته بجنگ اندرش لشکر آراسته

بفرمود تا آسنستان پگاه بیامد بنزدیک رخشنده ماه بدو داد فرخنده دخترش را بگوهر بیاراست اخترش را

ترا هست محشر رسول حجاز دهنده بپول چنیوت جواز

حکیمی بد و نام او مخسنوس که دانش همی دست او داد بوس

سلیسون شه فرّخ اخترش بود فلقراط شه را برادرش بود

مکن روز بر خویشتن بر بنفش به بازیچه پنجه مزن بر درفش

یکی تیز پائی و دانوش نام گذشته برو بر بسی کام و دام

بزرینه جام اندرون لعل مل فروزنده چون لاله بر زرد گل

تنی چند از موج دریا برست رسیدند نزدیکی آبخوست

درو آب چشمه ، در او آب جوی که رنجه نبودی درو آب جوی

سخن مر سری را کند تاجدار سری را کند هم سخن چاه دار

ندید و نبیند ترا هیچکس گه رزم مثل و گه بزم دس

یکی شاه بدنام او بخسلوس که با حیله و رنگ بود و فسوس

بسی خیم ها کرده بود او درست مر این خیم های و را چاره جست

جزیره یکی بد بیونان زمین کروتیس بدنام [و] شهری گزین

دل دمخسینوس شد ناشکیب کخ در کار عذار چه سازد فریب

شمید و دلش موج بر زد ز جوش ز دل هوش و از جان رمیده خروش

نشستند بر گاه ، ماه شاه چه نیکو بود گاه را شاه و ماه

یکی مهره بازست گیتی که دیو ندارد بترفند او هیچ تیو

بصد جای تخم اندر افکند سخت بتندید شاخ برآور درخت

جهان خیره ماند ز فرهنگ او از آن برز و بالا و اورنگ او

ز بس کش بخاک اندرون گنج بود ازو خاک پی خسته (خوسته) را رنج بود

فرو کوفتند آن بتان را بگزر نه شان رنگ ماند و نه فرّ و نه برز

نگاری کزو بت نمونه شود بیارایی او را چگونه شود

ابا ویژگان ماند وامق بجنگ نه روی گریز و نه جای درنگ

بمردن به آب اندرون چنگلوک به از رستگاری به نیروی غوک

جهاندیده‌ای نام او ذی‌فنوس که کردی بر آوای بلبل فسوس