مطالع – صائب تبریزی

خسیس باده چو نوشد خسیس تر گردد که بستگیش فزاید گره چو تر گردد

حذر ز ناخن الماس نیست داغ مرا که برگریز بود برگ عیش باغ مرا

چه پروا عاشق بیتاب را از سوختن باشد؟ که چون پروانه در گیرد چراغ انجمن باشد

جز حریم دل کز آب و گل در او آثار نیست رو به هر جانب که می آری به جز دیوار نیست

تمنای تو دارد در کشاکش آسمان ها را هدف خمیازه آغوش می سازد کمان ها را

تا خط دمید با من دلدار هم سخن شد خط غبار جانان خاک مراد من شد

بوی گل غنچه شود چون تو به گلزار آیی رنگ یوسف شکند چون تو به بازار آیی

به دوری محو از خاطر نگردد قد رعنایش فراموشی ندارد مصرع موزون بالایش

بس که بر آن پیکر سیمین قبا چسبیده است هر که او را در قبا دیده است، عریان دیده است!

با قد خم گشته روگردان مشو از راه حق بر در دیگر مزن این حلقه جز درگاه حق

ای غنچه لب رعایت اهل نیاز کن گر دل نمی دهی به سخن، گوش باز کن

ازان خرسند گردیدم ز دیدن ها به نادیدن که دیدن های رسمی نیست جز تکلیف وا دیدن

از حیا نتوان به چشم او نگاه تیز کرد دیگری بیمار و می باید مرا پرهیز کرد

آتشین رویی که داغ ما گلی از باغ اوست دشت از چشم غزالان سینه پرداغ اوست

هر که را از سایلان ناشاد می سازد بخیل در حقیقت بنده ای آزاد می سازد بخیل

نیست از گرد مذلت متواضع را باک هیچ کس پشت کمان را نرسانده است به خاک

نباشد در مقام دلبری نازک نهال من ز تمکین ذوق گل چیدن ندارد خردسال من

می تپد در جگر خاک همان طینت ما شمع را شعله جواله کند تربت ما

مدار خویش بزرگی که بر شراب نهاد بنای دولت خود را به روی آب نهاد

گفتی نمی توان ز لب دلستان گذشت گر بگذری ز وادی جان می توان گذشت

کیست آن کس که نه بر حال مسافر گرید؟ چشم آیینه به دنبال مسافر گرید

کاکل او دام در راه صبا انداخته است زلف او زنجیر را در دست و پا انداخته است

عیش جهان در آن لب خندان نظاره کن در چشم مور ملک سلیمان نظاره کن

عتاب گلرخان در پرده دارد لطف پنهانی که گلها می توان چید از بهار غنچه پیشانی

شود خونریزتر حسنی که عاشق بیشتر دارد که از هر طوق قمری سر و فتراک دگر دارد

سر ما گرم ز زور می بی غش گردد آسیای پر پروانه به آتش گردد

زان لب نتوان کرد به دشنام کناره تیغ دو دم اوست مرا عمر دوباره

ز اهل کرم به هند کسی را ندیده ایم از طوطیان کریم کریمی شنیده ایم!

رخسار او مقید زلف بلند نیست این صید پیشه را نظری با کمند نیست

دل سودازده داغ تو به افسر ندهد رشته ما گره خویش به گوهر ندهد

در کسوت فقر آن رخ چون ماه ببینید در زیر کلاه نمدی ماه ببینید

خون می را از عروق تاک می باید کشید انتقام خون خلق از خاک می باید کشید

خرقه بر دوشان از فرزند و زن بگسیخته شوره پشتانند از بار گران بگریخته

حاصل ما از نظربازی نگاه حسرت است کشت ما را خوشه ای گر هست آه حسرت است

چه آتش است به جان این دل مشوش را؟ که می خورد چو می ناب خون آتش را

جز یتیمی چه بر این داشت در گوش ترا کآب در شیر کند صبح بناگوش ترا

تبسم کن که جان باده لعلی قبا سوزد ز آب آتشین خویشتن یاقوت وا سوزد

پوچ گو را بر سر گفتار بی حاصل میار پنبه زنهار از سر مینای خالی برمدار

بی دماغان را نرنجاندن به صحبت منت است پیش عزلت دوستان تقصیر خدمت، خدمت است

به روی لاله و گل هر که می نمی نوشد فسرده ای است که خونش به خون نمی جوشد

بس که با سنگ ز سختی دل من یکرنگ است سنگ بر شیشه من، شیشه زدن بر سنگ است

با عشق تو اندیشه کونین گناه است عشاق ترا ترک دو عالم دو گواه است

آنچه ما را از شراب زندگی در ساغرست خوردنش خون دل است و ماندنش دردسرست

از علایق دل ز آب و گل نمی آید برون پای سرو از گل ز بار دل نمی آید برون

از داغ تازگی جگر پاره پاره یافت از آفتاب، صبح حیات دوباره یافت

از اختیار دم دل گمراه می زند این قلب، زر به نام شهنشاه می زند

هر که گرداند ز دنیا روی، از مردان شود آن بود فیروز جنگ اینجا که روگردان شود

نی انجمن فروز شراب شبانه است گلگون باده را نفسش تازیانه است

ناله نی حدی قافله ارواح است این کمربسته، شبان گله ارواح است

می چکد بوسه ز لعل لب میخواره تو می زند خون هوس جوش ز نظاره تو